Saturday 15 May 2010

Εν Τω Μηνί Αθύρ

Μελαγχολία και πένθος στο  σπουδαιότερο ίσως  ποίημα του Κ. Καβάφη. Με δυσκολία διαβάζει σε μία ταφόπετρα τα ξεθωριασμένα από τα χρόνια γράμματα,  επιτύμβιο για το Λεύκιο που πέθανε νέος, στα οποία ο ποιητής (αναγνώστης και αυτός), με αβέβαια μνήμη, συμπληρώνει τα κενά με τα γράμματα μέσα στις αγκύλες. Ο  Αθύρ είναι μήνας πένθους για τους αρχαίους Αιγυπτίους και παραπέμπει στη Θεά Αθώρ του έρωτα και του θανάτου.  Ο Λεύκιος  ήταν ένας Κόπτης Χριστιανός μέλος της εκκλησίας της Αιγύπτου. Εδώ μπλέκονται ο χριστιανισμός με τον παγανισμό των αρχαίων Ελλήνων και Αιγυπτίων. Πρόκειται για τριπλή ανάγνωση, η πρώτη της ξεθωριασμένης ταφόπετρας, η δεύτερη του ποιητή που συμπληρώνει τα κενά και η τρίτη του αναγνώστη του ποιήματος που διαβάζει το ολοκληρωμένο κείμενο. Ψυχή και πέτρα μαζί, χωρίς να αντιδιαστελλονται. Αποδεικνύεται δε η θαυμαστή αναγνωστική λειτουργικότητα που έχουν τα σημεία στίξης. Η δομή του ποιήματος είναι όπως δημοσιεύεται με  κενά ανάμεσα σε κάθε πρόταση.

Με δυσκολία διαβάζω             στην πέτρα την αρχαία.
«Κύ[ρι]ε Ιησού Χριστέ».             Ένα «Ψυ[χ]ήν» διακρίνω.
«Εν τω μη[νί] Αθύρ»             «Ο Λεύκιο[ς] ε[κοιμ]ήθη».
Στη μνεία της ηλικίας             «Εβί[ωσ]εν ετών»,
το Κάππα Ζήτα δείχνει             που νέος εκοιμήθη.
Μες στα φθαρμένα βλέπω             «Αυτό[ν]... Αλεξανδρέα
Μετά έχει τρείς γραμμές             πολύ ακρωτηριασμένες·
μα κάτι λέξεις βγάζω -             σαν «δ[ά]κρυα ημών», «οδύνην»,
κατόπιν πάλι «δάκρυα»,             και «[ημ]ίν τοις [φ]ίλοις πένθος».
Με φαίνεται που ο Λεύκιος             μεγάλως θ' αγαπήθη.
Εν τω μηνί Αθύρ                      ο Λεύκιος εκοιμήθη.

29 comments:

  1. Στο σχολείο στην β΄ λυκείου είχαμε κάνει μελέτη πάνω στον Καβάφη. Αλλά αυτό το ποίημα δεν το θυμάμαι καθόλου.
    Ήταν ο Λεύκιος υπαρκτό πρόσωπο ή δημιούργημα της φαντασίας του όπως συνήθιζε;Υποθέτω το δεύτερο και ακόμα κι έτσι ήταν πολύ ακριβής. Συγκεκριμένος μήνας Αθύρ, συγκεκριμένη ηλικία 27, συγκεκριμένα λόγια πάνω στην ταφόπετρα και συγκεκριμένες ελλείψεις.
    Πάντως για να το συνδέσω και με το παρόν,διάβασα προχθές ότι το χοροθέατρο Ροές θα παρουσιάσει μια παράσταση με τον τίτλο "εν τω μηνί Αθήρ". Μάλλον θα συνδέεται.

    ReplyDelete
  2. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  3. Αυτό το ποίημα μπορεί να είναι από τα καλύτερα του Καβάφη έχει όμως τεχνικές δυσκολίες στην ανάγνωση και την συνομιλία μαζί του. Ομολογώ ότι εγώ δεν το είχα προσέξει έως ότου άκουσα να το απαγγέλλει ο Δ. Μαρωνίτης, αυτός ο υπέροχος δάσκαλος που όταν τον ακούω μου γεμίζει τη ζωή, και φυσικά μαγεύτηκα. Ήταν ίσως και η φορτισμένη απαγγελία που έπαιξε ρόλο. Όμως η πίκρα για τον θάνατο του νέου έστω και διατυπωμένη με τον ιδιόρρυθμο τρόπο του Καβάφη νομίζω ότι επηρρεάζει πολύ. Καλή σου μέρα.

    ReplyDelete
  4. Η Οδύνη νομίζω είναι το κομβικό Σημείο, και εκφέρεται σ όλες τις "Γλώσσες".

    ReplyDelete
  5. Πολύ σωστά Ρεγγίνα, εδώ έχουμε να κάνουμε με μια εμνευσμένη γραφή που μας μιλά σε πολλά επίπεδα. Η πέτρα που έχει ψυχή, το πάντρεμα των θρησκειών, η ιστορία, η θλίψη, η πολλαπλή ανάγνωση κάνουν το ποίημα μοναδικό. Καλή σου μέρα.

    ReplyDelete
  6. Επιτρέψτε μου να νιώθω πολύ μικρός για να γράψω το οτιδήποτε.
    Μπορώ όμως να ευχαριστήσω με όλη μου την καρδιά τον ΚΩΣΤΑ.

    ReplyDelete
  7. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ
    Γιαυτό Χριστόφορε ο Καβάφης είναι συγκλονιστικός και ο πιο διαβασμένος Έλληνας ποιητής στο εξωτερικό. Καλή μέρα.

    ReplyDelete
  8. Έχω την αίσθηση πως η συγκίνηση κι ο λυγμός μιάς απαγγελίας μπορεί να το μεταφέρει καλύτερα.

    Επειδή δεν έχει την επιτήδευση-υπερβολή που συχνά κουβαλούν οι λέξεις στη ράχη τους.

    Καλή βδομάδα Κώστα.

    ReplyDelete
  9. Κωνσταντίνος Κόλιος
    Και εγώ, Κωνσταντίνε, το άκουσα να το απαγγέλλει ο Δ. Μαρωνίτης και έπαθα. Ήταν υπέροχο, όπως το λες. Καλή μέρα.

    ReplyDelete
  10. Να υπονοείς κατι που αχνοφαινεται, με ψηλαφιστα τα ματια να κινούνται στο ίχνος της μεταφρασης... καιη Ψυχή να γίνεται χερι... καιο ποιητης να γραφει....

    Πόσα φιλια κοστιζει αυτο το εργο, Κωστα μου?...

    Πόσες ανασες ικανοποίησης για τον πλούτο της κληρονομιας που αποκομίσαμε?.....

    ReplyDelete
  11. Κάκια Παυλίδου
    Και να αναδύεται μέσα από τα γράμματα που λείπουν και τις λέξεις ένα μυστήριο, μια θλίψη, ο ίδιος ο Καβάφης το έδωσε το ποίημα στον εκδότη με την φράση "Πάρε αυτό το αριστούργημα γιατί μου καίει τα χέρια". Καλή μέρα.

    ReplyDelete
  12. εξαιρετικό όντως και εύγε Κώστα για την ανάρτηση... αναρωτιόμουν όμως πως θα ήταν εφικτό να έρθει κανείς σε επαφή με δικά σου ποιήματα...

    ReplyDelete
  13. nimertis
    Σε ευχαριστώ πολύ. Πάνω δεξιά στο "ιστότοποί μου" υπάρχει ο σύνδεσμος "Poetry and Music / My poems" από όπου μπορείς να μεπις στο μπλογκ με δικά μου ποιήματα. Καλή μέρα.

    ReplyDelete
  14. Όσες ευχές απλόχερα οι άλλοι θα σας πούνε Εγώ απλά σας εύχομαι αληθινές να βγούνε

    ReplyDelete
  15. greeceland Ευχαριστώ για τις ευχές! Καλή μέρα.

    ReplyDelete
  16. Πολύ όμορφη η ευχή από greeceland. Θα ήθελα κι εγώ να προσθέσω, να είσαι πάντα υγιής, γερός, και παραγωγικός. Όσοι σε αγαπούν και αγαπάς να τους χαίρεσαι και να σε χαίρονται. Να προσφέρεις στους επισκέπτες σου την εξαίρετη πνευματική τροφή που βρίσουμε εδώ μέσα.
    Ολόψυχα Χρόνια Πολλά

    ReplyDelete
  17. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ
    Χριστόφορε σε ευχαριστώ πολύ. Να είσαι καλά. Καλή μέρα.

    ReplyDelete
  18. χρονια πολλά φίλε Κώστα!!! με έμπνευση, δημιουργικότητα και αγάπη!!

    ReplyDelete
  19. nimertis
    Ευχαριστώ πολύ. Να είσαι καλά.

    ReplyDelete
  20. Σ΄ευχαριστώ κι ανταποδίδω τις ευχές Κώστα. Χρόνια πολλά, όμορφα και δημιουργικά. Καλό Σαββατοκύριακο.

    ReplyDelete
  21. Κωνσταντίνος Κόλιος
    Σε ευχαριστώ πολύ.

    ReplyDelete
  22. Καλησπέρα Κώστα μου, μέσα στην αναρτηση του αριστουργήματος που έκαιγε τα χερια του καβαφη απλώνω τις ευχες μου για σήμερα...
    Σου ευχομαι δημιουργικότητα, επινόηση και αστείρευτη έμπνευση....

    Με τα ποιήματα να χαραζουν το δρόμο κι εμας να ιχνηλατούμε το μαγικό μονοταπι.... τα Χρονια θα είναι και Πολλά και Υπεροχα...

    Χρονια σου Πολλά, λοιπόν, με αμετρητες στιγμές συγκινησης και ευτυχίας...

    ReplyDelete
  23. Κάκια Παυλίδου
    Σε ευχαριστώ πολύ. Να είσαι καλά και καλό απόγευμα.

    ReplyDelete
  24. Χρόνια Πολλά. Σου ευχόμαστε ότι καλύτερο.

    ReplyDelete
  25. Χρόνια Πολλά Κώστα !

    Σου εύχομαι ότι επιθυμείς ...

    Τα video στους παρακάτω σύνδεσμους έχουν ιδιαίτερο Καβαφικό ενδιαφέρον:


    ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ

    ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ

    ΙΘΑΚΗ

    ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ

    ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ 1908

    6 ΟΜΟΡΦΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

    :)

    ReplyDelete
  26. Χρόνια σας Πολλά, με υγεία!

    ReplyDelete
  27. typhoon
    Ευχαριστώ πολύ. Καλή μέρα.

    ReplyDelete
  28. negentropist
    Ευχαριστώ και για τις ευχές και για τα βίντεο. Καλή μέρα.

    ReplyDelete
  29. Χρωματιστή
    Χρωματιστή μου σε ευχαριστώ πολύ. Καλή σου μέρα.

    ReplyDelete